Kaitu Logo
KAITU Vocational Training College




JInsi ya kuendesha gari ?

Post Image

Utayarisho kabla ya kuanza (Pre-drive checks)

  1. Vaa mkanda wa usalama. Hii ni hatua ya kwanza kabla ya kuanza motor.

  2. Panga kiti vizuri. Kiti kinapaswa kuwekwa karibu vya kutosha ili uvifikishe vyote vya udhibiti (gari), mikono iweze kufikika vizuri, maono ya dirisha la mbele na vitongozaji iwe wazi.

  3. Rekebisha mirija ya kioo (mirrors). Kioo cha nyuma (rearview) na kioo cha pembeni (side mirrors) viwe vimewekwa kuonyesha sehemu za mwisho za barabara bila kupoteza sehemu yoyote muhimu.

  4. Angalia viashiria vya dashibodi. Hakikisha hakuna taa za onyo (check engine, oil, battery, brake) zikionyesha tatizo.

  5. Ukaguzi wa haraka wa nje. Angalia tairi (presha), maji radiator, mafuta ya injini, na kwamba hakuna kitu imesimama chini ya gari.

  6. Nyaraka muhimu. Leseni, bima (insurance), na road tax zipo ndani au zimeshushwa kwa njia inayokubalika.

Jinsi ya kuanza gari (Starting)

  1. Kaa kwa utulivu na imara. Mikono kwenye mwelekeo wa 9 na 3 au 10 na 2.

  2. Kulanika breki ya mkono (handbrake). Hifadhi handbrake ikiwa umeweka, lakini si kuzinyamaza kabla ya kuanza.

  3. Bonyeza brake ya miguu kwa mguu wa kulia. Kwa magari automatic, lazima ukuwe unabofya brake kabla ya kuhamisha gear.

  4. Weka lever kwenye P (Park) au N (Neutral). Kawaida starter haitaanza kama sio kwenye P au N.

  5. Washa engine. Kwa key-start weka key na turn; kwa push-start bonyeza brake na kisha kitufe cha start. Angalia dashibodi kwa taa za onyo zikizimwa baada ya kuanza.

  6. Kuruhusu engine kuchemka kwa sekunde chache (hasa wakati wa baridi) kabla ya kuzungusha gear.

Kuondoka (Moving off)

  1. Bofya brake na hamisha gear kutoka P hadi D (Drive). Kama unataka kuendesha nyuma, tumia R (Reverse).

  2. Ondoa handbrake polepole wakati unaweka macho kwa mbele na kwa vioo.

  3. Angalia blind spot. Kagua kioo cha nyuma, side mirrors, na geuza kichwa ili kuangalia blind spot kabla ya kuingia kwenye mduara wa mtiririko.

  4. Tia sign (indicators) ikiwa unapanga kuingia kwenye mtaa au njia nyingine.

  5. Pole-pole toa miguu kwenye brake na gonga accelerator taratibu. Gari la automatic litatoka taratibu, usipandishe kasi kwa ghafla.

  6. Dumisha mwendo wa kawaida. Tumia accelerator kwa mguu wa kulia; epuka kutumia mguu wa kushoto (hafai kwa wengi).

Udhibiti wa kasi na breki

  1. Tumia mguu wa kulia kwa accelerator na kwa brake. Hii ni kanuni thabiti kwa magari automatic—mguu wa kulia kwa vitu vyote viwili.

  2. Kwa kushuka kasi, bonyeza brake kwa taratibu. Ada ya kuacha mara nyingi inayoonekana kwa waendeshaji wapya ni kubonyeza brake ghafla; epuka.

  3. ABS (anti-lock brakes): Ikiwa gari ina ABS, bonyeza brake kwa nguvu ila usibobebeze (don’t pump) — ABS itafanya kazi yenyewe.

  4. Engine braking: Wakati wa kushuka mteremko unaweza kubadili gear hadi “S”, “2” au “L” kwa kutumia “engine braking” lakini usibadili mara kwa mara bila sababu.

Kugeuka, kubadili mistari, na kutumia viashiria

  1. Panga mapema. Kabla ya kugeuka au kubadili mstari, angalia mapema na toa sign.

  2. Angalia vioo na blind spot. Kagua izm ya nyuma, side mirrors, na geuza kichwa kuona blind spot.

  3. Geuza kwa taratibu. Kama unaingia mtaa, punguza mwendo kwanza, geuza na kwenda kwa mdundo wa uhakika.

  4. Timing ya viashiria: Kamwe usitoke na kugeuka bila kutoa sign; toa sign sekunde chache kabla (angalia mazingira—siku za barabara nyingi, ongeza umbali).

Kuchelewesha na kusimamisha (Stopping & traffic lights)

  1. Tazama taa za nyuma (rearview). Mkakati wa kusimamisha ni kuwasiliana na abiria nyuma—tarajia kwamba watokanao may be close.

  2. Punguza kwa brake taratibu. Tumia braking ukitumia malengo; kama ni stop sign, simama kabisa.

  3. Kama utaweka kwa muda mrefu, hamisha gear N na weka handbrake. Hii inapendekezwa kwa kusimamisha kwa muda mrefu (traffic jam).

Kuweka gari (Parking)

  1. Chagua nafasi ya kutosha. Hakikisha nafasi ni ya kutosha kwa mwelekeo wa kuingia na kutoka.

  2. Weka gear P. Baada ya kusimama ukamilifu, hamisha lever kwenda P.

  3. Zima engine na weka handbrake. Kisha toa key.

  4. Kama parking ina mteremko, geuza magurudumu kuelekea kwa kando (curb) ili kuepusha kusogea (turn wheels). Hii ni ushauri wa ziada.

Kurudi nyuma (Reversing)

  1. Weka gear R wakati umebonyeza brake.

  2. Angalia nyuma kwa macho kabisa — usitegemee tu mirrors, geuza kichwa ili kuona jozi nyuma.

  3. Tumia miguu kwa taratibu. Reversa taratibu, epuka kuharakisha.

  4. Tumia mtu kwa kuelekeza (spotter) pale nafasi ni ndogo au usioni vizuri.

Kuendesha mteremko/milima

  1. Kwa kupanda, tumia D au gear ya juu. Kama mteremko ni mrefu, unaweza kutumia “S” au “2” ili kuepuka kupoteza nguvu.

  2. Kwa kusimama mteremko, tumia handbrake na usikose kuanza kwa kutumia brake na accelerator pamoja kwa tahadhari. Mbinu: shikilia brake, badilisha hadi D, teua accelerator taratibu kisha toa brake polepole — au tumia handbrake method kwa wapi inapendekezwa.

Hali za dharura (Emergency)

  1. Stop ghafla: Bofya brake kwa nguvu ukitumia mguu wa kulia. Kama gari ina ABS, usipigapiga brake.

  2. Kuepuka kitu ghafla: Geuza mwelekeo kidogo au bonyeza brake; epuka kugeuza kwa nguvu (huenda ukaipoteza udhibiti).

  3. Toka katika hatari: Ikiwa inawezekana, toa gari mbali na trafiki, weka triangle ya tahadhari, na wasiliana huduma za dharura.

Usalama wa usiku na mvua

  1. Usiku: Tumia headlights, punguza mwendo, naweka gap kubwa kati yako na gari la mbele.

  2. Mvua/ barafu: Punguza kasi sana, tumia braking kwa upole, epuka kufanya maneuvers ghafla. Traction control na ABS vinasaidia; usitegemee sana teknolojia—rekebisha kasi.

Matengenezo ya msingi

  1. Tairi: Angalia presha na uone kama kuna uharibifu.

  2. Mafuta ya injini na mafuta ya breki: Kagua mara kwa mara.

  3. Maji radiator & coolant: Jaza kama inahitajika.

  4. Taa na indicators: Kagua kila wiki.

  5. Battery: Angalia terminals na usafi.

Makosa ya kawaida ya wanaoanza

Muhtasari / Checklist ya haraka kabla ya kuondoka

Posted by: KAITU VTC ADMIN on 06 Oct 2025 16:12