📘 Jinsi ya Kuendesha Gari la Manual (Step by Step)

1. Kujiandaa Kabla ya Safari

1. Vaa seatbelt mara tu baada ya kukaa.

2. Rekebisha kiti: Miguu yako iweze kufika vizuri kwenye clutch, brake, na accelerator.

3. Rekebisha vioo (mirrors) ili uone nyuma na pande zote.

4. Angalia dashibodi kuona kama hakuna taa ya onyo (oil, brake, engine).

5. Kagua handbrake kuhakikisha imekakamaa (imevutwa juu).

2. Kujua Pedals na Gear

• Clutch (kushoto kabisa): Tenganisha injini na gearbox. Unabofya kila mara kabla ya kubadilisha gear.

• Brake (katikati): Kusimamisha au kupunguza mwendo.

• Accelerator (kulia): Ongeza kasi ya injini.

• Gear lever: Inaonyesha gear 1–5 (au 6), Reverse (R), na Neutral (N).

• Handbrake: Kuzuia gari lisisonge likiwa limeegeshwa au kwenye mteremko.

3. Kuanza Gari

1. Hakikisha gear iko Neutral (N).

2. Weka mguu wa kushoto kwenye clutch na bonyeza hadi mwisho.

3. Geuza ufunguo (au bonyeza “start”) kuwasha injini.

4. Weka gear ya kwanza (1) huku bado ukibonyeza clutch.

5. Bonyeza accelerator kidogo (RPM karibu 1500).

6. Toa clutch polepole huku ukiendelea kubonyeza accelerator taratibu.

7. Gari likianza kusogea, toa clutch kabisa.

4. Kuendesha na Kubadilisha Gear

1. Kwa kuongeza mwendo:

   • Bonyeza accelerator taratibu.

   • Ukisikia injini inalia sana au speedometer imepanda, shikilia clutch na badilisha kwenda gear ya juu (mf. 1 → 2 → 3).

   • Toa clutch taratibu na ongeza accelerator.

2. Kwa kupunguza mwendo:

   • Ondoa mguu kwenye accelerator, bonyeza brake taratibu.

   • Punguza gear kulingana na mwendo (mf. kutoka gear 3 → gear 2).

5. Kusimama

1. Ondoa mguu kwenye accelerator.

2. Bonyeza brake taratibu.

3. Kabla gari halijasimama kabisa, bonyeza clutch hadi mwisho ili lisizime.

4. Weka gear Neutral (N).

5. Vuta handbrake.

6. Kuendesha kwenye Mteremko

• Kushuka mteremko: Tumia gear ya chini (mf. gear 2 au 3) kwa kutumia “engine braking” badala ya kubonyeza brake muda wote.

• Kupanda mteremko:

  1. Tumia gear ya 1 au 2.

  2. Bonyeza clutch na weka gear ya 1.

  3. Bonyeza accelerator kidogo huku ukishikilia handbrake.

  4. Toa clutch taratibu mpaka usikie gari linataka kusogea.

  5. Ondoa handbrake na ongeza accelerator zaidi.

7. Kuendesha Reverse

1. Simamisha gari kabisa.

2. Bonyeza clutch hadi mwisho.

3. Weka gear R (Reverse).

4. Angalia vioo na geuza kichwa kuangalia nyuma.

5. Toa clutch polepole huku ukiongeza accelerator kidogo.

8. Mbinu Muhimu za Usalama

• Usitumie mguu wa kushoto kwenye brake – clutch tu.

• Usiendeshe ukiwa na gear ya neutral kwenye mteremko (ni hatari).

• Toa indicators kila unapogeuka au kubadili lane.

• Kaa mbali na magari mengine (safe distance).

• Usikandamize clutch muda wote (clutch riding) – huharibu system.

9. Makosa ya Wanafunzi Wengi

• Kutoachia clutch vizuri → gari linazima.

• Kubadilisha gear bila clutch → gearbox huharibika.

• Kushikilia accelerator sana wakati gear ni ndogo → injini inapiga kelele na kutumia mafuta sana.

• Kutoangalia vioo kabla ya kugeuka.

10. Kufunga Safari

1. Simamisha gari vizuri.

2. Weka gear Neutral.

3. Vuta handbrake.

4. Zima injini.

5. Toa ufunguo na kisha shuka ukiwa umehakikisha gari lipo salama.

✅ Ukiwa na mwalimu, jaribu mara nyingi hatua hizi taratibu. Kuendesha manual kunahitaji mazoezi ya kurudia rudia, hasa kwenye clutch na gear.